GRAYSON PERRY SERGİSİ'NDEN

Günlerdir mutsuz, umutsuz, huzursuz seyredip duruyoruz ülkenin hal-i pür melalini. Günlerdir üzüntüden, çaresizlikten kahroluyoruz. Ne yapsak tadı yok ama bir şekilde ruh sağlığımızı korumak zorundayız diyerek bugün şöyle bir silkelenip Cermodern'deki "Grayson Perry" sergisini izlemeye gittik. Yaz başında İstanbul'da Pera Müzesi'nde izleyenler paylaşıp durdukça ağzımın sularını akıtmaktaydım, sonunda muradıma erdim. Gerçi Pera'daki kadar kapsamlı bir sergi olmasa da halıları görmek bile yetti. 

Greyson Perry İngiliz bir sanatçı, Londra'da yaşıyor. 2003'te Turner ödülü almış. Seramik, döküm, bronz, baskı ve halıcılık gibi geleneksel alanlarında eserler üretiyor. Eserleri de, kendisi de hayli ilginç ve marjinal. Sergi British Council aracılığıyla düzenlenmiş. Cermodern'de 8 Kasım'a kadar 15 lira karşılığı gezebilirsiniz. Ben emekli olduğum için 10 lira ödedim ve girdiğim sergi salonunda "Küçük Farklılıkların Kibri" adını taşıyan 6 büyük halıdan oluşan bir seriyle karşılaştım. Açıkcası İstanbul'daki serginin pek çok yerde tanıtım ve fotoğraflarını gördüğüm halde eserlerin halı olduğu gözümden kaçmış, ben büyük boyutlu tablolar bekliyordum, ince ince işlenmiş halılar karşısında hayranlığım tavan yaptı. Halılar 18. yüzyılda yaşamış ressam William Hoghart'ın "Bir Hovardanın Seyri" adını taşıyan 8 tablosundan ilhamla Perry tarafından tasarlanmış ve Belçika'daki Flanders Halıcılık tarafından dijital ortama aktarılarak dokunmuş. Hoghart 8 tabloluk serisinde cimri babasının mirasına konanTom Rakewell'in hovarda ve yoz yaşamının ardından yıkımını konu alır. 

Grayson Perry ise karakterin adını Tim Rakewell olarak değiştirir ve bu altı halıda Tim'in nasıl sınıf atladığını, çevresinde yer alanları, hırslarını ve sonunu yüzlerce obje yardımıyla ve bazı eski resimlerden ilham alarak anlatır. 

İlk halı "Kafeste Kavga Edenlerin Sesi" adını taşıyor. Tim'in büyükannesinin evidir mekan, annesi bebek Tim'i kucağına almış onu dışarıya çıkarmak için gelen arkadaşlarını bekler. Tim annenin elindeki akıllı telefonu almaya çalışmaktadır. Eşinden ayrılmış olan annenin erkek arkadaşları Tim'e bir futbol forması ve madenci lambası sunarlar. Tim eserde eski Rönesans resimlerindeki gibi 2.bir kez 4 yaşında olarak merdivenlerin başında görünür. Perry burada aşağıda gördüğünüz Andrea Mantegna'nın "Çobanların Secdesi" isimli eserine göndermede bulunur:

İkinci halı "Otoparkta Istırap" adını taşımakta. Tim'in annesi yeniden evlenmiş, üvey baba bir klüp şarkıcısıdır. 

Gönderme yapılan eserler Bellini'nin "Bahçede Istırap" tablosu ve Grünewald'ın "Isenheim Sunağı"dır. 

Üvey babanın arkasındaki tersane vinci haçın, Tim'in annesi ise Meryem'in yerine geçmiştir. Tim utançla kulaklarını tıkamakta, çantasından ilgi duyduğu bilgisayar dergisi görünmektedir. Sol tarafta küçük Tim dedesiyle oynarken sağ tarafta rektifiye arabalarıyla gençler bir sosyal klübün otoparkında görülürler. Tim ve ailesi yavaş yavaş sınıf atlamaktadırlar. 

"8 Numaralı Cennetten Kovulma" adını taşıyan 3. halıda Tim bilgisayar eğitimi almakta ve genç ve güzel bir kızla arkadaşlık etmektedir. Anne ve üvey baba sınıf atlamış, lüks bir semtte şık bir eve geçmişlerdir. Annesi ünlü şef Jamie Oliver'in hayranıdır. Tim ve kız arkadaşı aile ile bir tartışma yaşar ve gökkuşağının altından geçerek konuk bekleyen kızın ailesinin evine doğru yönelirler. 

Gönderme yapılan eser Masaccio'nun "Adem ve Havva'nın Cennet'ten Kovulması" adlı tablosudur:

Adem ve Havva'nın yerini Tim ile kız arkadaşı, yukardan bakan meleğin yerini ise çağdaş ikon Jamie Oliver almıştır. 

4. halıda Tim artık evlenmiş, çoluk çocuğa karışmış ve bir yazılım şirketi kurarak zengin bir adam haline gelmiştir. Bu halı "Virgin Anlaşmasının Müjdesi" adını taşımakta:

İş ortağı (sarı giysili olan) Tim'e şirketlerini satıp zenginleştiklerini anlatmakta, Tim'in eşinin ailesi sol tarafta oturmakta, büyük kızı oyun oynamakta, Tim ise  karısı telefonunda twit atarken küçük çocuğunu avutmaktadır. Masada zengin hayat tarzını gösteren ölü doğa, vazodaki zambaklar, iş arkadaşının yüz ifadesi Carlo Crivelli, Grünewald ve Robert Campin'in "Müjde" temalı eserlerine göndermedir. 

Duvardaki dışbükey ayna ise Van Eyck'in "Arnolfini'nin Portresi"ni hatırlatır:

"Üst Sınıf Çıkmazda" isimli 5. halıda Tim ve karısı yaşlanmaya yüz tutmuş, malikanelerinin bahçesinde gezinti yapar, köpeklerinin avladığı geyiği seyrederler. Paraları çoğalmış ama asla üst sınıfa yükselememişlerdir. Evlerinin etrafında ise "İşgal et" pankartları taşıyan protestocular gözlenmektedir:

Gönderme yapılan resim ise Thomas Gainsborough'un "Mr ve Mrs Andrews" isimli eseridir:

Ve son halı, "Ağıt". Tim bir araba kazası sonucu ölmüştür. Lüks arabası parçalanmış, gelen ekipler inceleme yapmaktadır. Tim'in ikinci ve genç karısı panik içindedir, üstü başı kanlı, pahalı çantası dağılmış, içindeki kapağında Tim'le ikisinin fotoğrafının bulunduğu "Hello" dergisi diğer eşyalarla birlikte ortalığa saçılmıştır. Çevredeki insanlar cep telefonuyla kazayı görüntülemektedirler. Tim'e yoldan geçen bir hemşire tarafından ilk müdahale yapılmış ama kurtarılamamıştır. Bacaklarının altındaki telefon ilk halıdaki annesinin telefonuna göndermedir ve Tim'in ağzından çıkan son söz de "Anne" olmuştur.

Gönderme yapılan eserlerden biri Van der Weyden'in "Ağıt" isimli tablosudur, kafatasının yerini telefon almıştır:

Evvet sevgili takipçilerim sizi bu sergiden mahrum bırakmamak için hiç bir fedakarlıktan kaçınmamış bulunmaktayım gördüğünüz gibi, sergiden daha detaylı bir sunum yaptım :) Ama siz yine de gidip halıların orijinalini görün hatta vaktiniz varsa bizzat sanatçı tarafından hazırlanmış belgesel videoyu izleyin. Ben fırsat bulamadım, önümüzdeki hafta bir başka sergi için gittiğimde izlemeye çalışacağım. Haydi kalın sağlıcakla, bir dahaki yazımı daha sakin, daha barış içinde bir ortamda yazabilmek dileğiyle...